Ukrayna asker gereksinimini karşılamakta zorluk yaşıyor.
Gönüllüler kâfi değil. Ölen ya da yaralanan on binlerce askerin yerini alacak şahıslara muhtaçlık var. Birçok Rusya’yla 18 aylık bir savaşın akabinde çoktan bitkin düşmüş durumda.
Bazı erkekler ise savaşmak istemiyor. Kimileri görevlilere rüşvet vererek, binlerce kişi ülkeyi terk etti. Başkalarıysa inzibattan kurtulmanın yollarını arıyor. Lakin onların da zalim taktikleri var.
“Sistem çağ dışı” diyor Yehor. Babasının Sovyet ordusunda Afganistan’da savaştıktan sonra akıl sıhhati sorunları yaşadığını, buna şahit olduğu için savaşa gitmek istemediğini söylüyor.
Güvenliği için gerçek ismini kullanmamızı istemiyor.
Rusya işgali öncesi, askerlik yapmak istemeyen erkeklere çiftliklerde ya da toplumsal hizmetlerde çalışmak üzere alternatifler sunuluyordu.
Bu seçenek geçtiğimiz yıl kaldırıldı. Lakin Yehor bunun hala uygulanması gerektiğini düşünüyor:
“Herkesin durumu ferdî. Anayasada ‘her erkek savaşmalı’ yazması, bana nazaran, şu anın kıymetleriyle örtüşmüyor”.
Kiev’de polis tarafından durdurulduktan sonra kaçak olmakla suçlanarak askerlik şubesine gönderilen Yehor, sırt sorunu olduğunu açıkladığında meskene dönmesine müsaade verildi. Lakin bir sonraki sefer alıkonulmaktan korkuyor.
Çok ağır hastalar, yalnız babalar, birine bakmakla sorumlu olanlar askerlikten muhaf. Fakat kaçaklığın üç yıl mahpusa kadar uzanan cezası var.
Yehor, “Herkesin kendi durumu hesaba katılarak savaşa katkıda bulunmasına müsaade verilmeli. Cephede olan beşerler için üzülüyorum lakin daha barışçıl bir alternatifim yok” diyor.
Kiev’in erkekleri askere alma biçiminde yolsuzluklar yaşandı.
Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy, ülke genelinde rüşvet alma üzere argümanların artmasıyla bütün askerlik bölge müdürlerini kovdu.
Odesa’daki bir askerlik şubesi müdürü, kendisi reddetse de, otomobil ve İspanya’nın güney kıyısında milyon dolarlık mesken satın almakla suçlandı.
Savunma yetkilileri, BBC’ye bunun “utanç verici ve kabul edilemez” olduğunu söyledi.
Seferbelik nedeniyle 60 yaşın altındaki birçok erkek Ukrayna’dan çıkamıyor. Binlercesi, bilhassa Karpat dağlarından Romanya’ya kaçmayı deniyor.
Telegramda inzibat memurlarının nerede olduğu konusunda ipuçları verilen, farklı bölge ve kentler için oluşturulan konuşma kümeleri var. Kimilerinin üye sayısı 100 binden fazla.
Bu kümelerde inzibat memurları, üniforma renklerinden ötürü “zeytin” olarak geçiyor. İnzibat, karşılaştıkları insanlara ekseriyetle bir askerlik şubesine kaydolmalarını emreden tebligatlar veriliyor, lakin kimilerinin meskenlerine dönme talihi olmadan olay yerinde götürüldüğüne dair raporlar da var.
Ukrayna Savunma Bakanlığı, insanların ulusal veritabanındaki bilgilerini aktüel tutmasını mecburî kılıyor ve şayet çağrılırlarsa uygun duruma gönderileceklerini söylüyor.
Ancak memurların sert ve caydırıcı taktikler uyguladığı sav ediliyor. Yalnızca bir aylık eğitimle kendini cephede bulan beşerler olduğu bildiriliyor.
Ukrayna’da itimadı tekrar sağlamak istendiği gözleniyor.
Son bilgilendirme kampanyasının sloganı “Korkmak normal”di. Çocukluk kaygılarıyla şu anki telaşlar ortasında paralellik kuruyordu.
Kiev’de terk edilmiş bir yaz kampında siviller, gerekirse Rusya askerlerine karşı kendilerini savunmak için eğitiliyor.
Tüfekleri gerçek değil lakin birtakım iştirakçilerin gerçekleri için başvurması umuluyor. Örneğin 22 yaşındaki öğrenci Anton çoktan kararını verdi:
“Savaş başladığında, askere alınmak için hazır değildim” diyor, çimlerde yuvarlanmasına orta vererek, “Şimdi ise, savaşa gitmek için hazır olmam gerekiyor” kelamlarını ekliyor.
Anton insanların askerlikten kaçmasının yeterli bir şey olmadığını düşünüyor, fakat kimilerinin neden savaşmak istemediğini anladığını belirtiyor.
Korkup korkmadığını soruyorum.
“Tabii ki” diyor, “Herkes korkuyor. Lakin durum kötüleşirse burada, Kiev’de oturamamın imkanı yok”.
Ukrayna, Rusya karşısında beklentileri bilakis çevirdi. Moskova’nın odağı tüm ülkeyi almaktan beşte birinde tutunmaya çalışmaya döndü. Lakin Ukrayna’nın da tekrar planlaması gereken şeyler var.
Sadece, umulandan daha ağır ilerleyen karşı saldırısını değil tıpkı vakitte vatandaşlarını savaşmaya nasıl motive edeceğini de düşünmeli.
İnkar edilemez bir muhtaçlık var. Fakat savaş meydanının herkese nazaran olmadığı da bir gerçek.
Hanna Chornous, Anastasiia Levchenko, Kate Peevor ve Hanna Tsyba’nın katkılarıyla hazırlandı.